De Hongaar terug op het spoor!
De Brand
Op 27 november 2022 zijn twee unieke historische naoorlogse goederenwagens uitgebrand. Dit waren “de Hongaar”, het laatste exemplaar van een serie goederenwagens uit 1949 en een zogenaamde “Vierdeurswagen” uit 1950. Beide wagens werden de afgelopen jaren ingezet in de museale goederentreinen van de VSM.
Een grote klap, maar gelukkig waren de wagens nog wel te redden. Een crowdfundingactie werd opgestart en we hebben bijna € 40.000 aan giften mogen ontvangen om deze wagens weer in oude glorie te herstellen! Een ongelofelijk bedrag, waar we alle gevers erg dankbaar voor zijn.
Samen met toezeggingen van het Cultuurfonds en het Mondriaan fonds is er inmiddels voldoende budget om de “Hongaar” te restaureren.
De restauratie
Direct na de brand is de Hongaar schoongemaakt en zijn vele kleine onderdelen veiliggesteld.
In afwachting van de restauratie is de wagon in Loenen weggezet.
En toen was het een tijd lang stil. Maar achter de schermen is er veel gebeurd. Er is een restauratieplan geschreven hoe we de Hongaar weer in de oude staat terug konden brengen, het project is voorbereid en is de financiering is geregeld.
De restauratie is in september 2024 gestart met het overbrengen van de wagon naar de hoofdwerkplaats in Apeldoorn. Daar is het onderstel van de wagen schoongemaakt en met een coating geconserveerd.
Begin januari is de wagen weer in de werkplaats binnengenomen voor het vervolg. In deze fase is het stalen frame hersteld van de brandschade. Alle staanders en dakspanten hebben weer hun oorspronkelijke vorm. Aansluitend is alles in de coating gezet door een groep VSM-vrijwilligers, aangevuld met een aantal vrijwilligers van andere clubs, die zich het lot van de verbrande goederenwagens hebben aangetrokken en het niet bij woorden wilden laten.
De Hongaar na afronding van het staalwerk en het coaten. (Apeldoorn, 23-1-2025)
Het vervolg
Nu de basis van de wagen weer klaar voor de toekomst is, volgt het meest omvangrijke deel van de restauratie, het houtwerk. Het klinkt eenvoudig, maar het omvat veel verschillende onderdelen.
De wanden bestaan uit twee verschillende houtsoorten en de dikte en breedte van de planken varieert met de hoogte in de wagen. Ook worden de planken niet “koud” op elkaar gemonteerd, maar zijn ze voorzien van een profiel, waardoor er geen water tussen de planken door naar binnen kan lopen.
Ook het dak is van hout en bestaat uit vele latten in verschillende diktes en maten.
En als laatste nog de vloer, die uit eikenhouten planken bestaat.
Het houtwerk is dermate complex dat we dit in handen hebben kunnen geven van aan het RIBO, een MBO-school waar leerlingen worden opgeleid tot timmerlieden, gespecialiseerd in restauratiewerk.
De wagon zal daartoe naar de school in Hengelo worden overgebracht, zodat ze daar in alle rust aan de wagon kunnen werken.
Op deze manier kunnen de leerlingen ervaring opdoen met technieken die 80 jaar geleden werden toegepast, terwijl wij er van verzekerd zijn dat de wagon op verantwoorde wijze wordt hersteld.
Na het houtwerk komt de wagon weer naar Apeldoorn voor montage van het klein ijzerwerk en, een finale schilderbeurt en het aanbrengen van het dakleer.
Afsluitend wordt de technische C-revisie afgerond en kan de wagon weer jarenlang als nieuw dienst doen in de museale goederentrein.
Bedankt !
Naast alle bijdragen die we van particulieren mochten ontvangen, danken wij een aantal bedrijven en fondsen in het bijzonder voor hun toezeggingen en giften:
- Bentink modelspoor (www.bentinkmodelspoor.nl) De Treinenloods (https://www.treinenloods.nl/) en modeltreinwinkel.nl (www.modeltreinwinkel.nl) hebben 10 exclusieve modellen van de “Vierdeurswagen” (S-CHO 3828) beschikbaar gesteld, waarvan de opbrengst voor de restauratie bestemd is.
- Treinenloods modeltreinenshop (www.treinenloods.nl)
- Stichting Holland Spoor (roestrijden.nl): een donatie gedaan van €6.000,-
- Eelco Koppelaar- Specialist in speelruimte: een donatie van €4.000,-
- De makers van Streamlined, een spoorwegspel op het gameplatform Roblox, hebben € 500,- gedoneeerd.
- Hupkes Houthandel Dieren B.V. heeft aangeboden een deel van het hout in natura te sponsoren
- Volkerrail heeft toegezegd bouten en moeren twv ca € 500,- te sponsoren.
- Het Cultuurfonds heeft toegezegd € 15.000 bij te dragen
- Het Mondriaanfonds heeft toegezegd € 25.000 bij te dragen
Hoewel de restauratie van Hongaar nu begonnen is, zijn we er nog niet.
Bijdragen zijn uiteraard nog steeds welkom op IBAN NL62RABO039 33 92 333 onder vermelding van “Herbouw Hongaar”
Voor meer informatie over sponsoring van dit project kunt u contact opnemen via info@stoomtrein.org.
Meer informatie over de wagens
CHHP 20972, “De Hongaar”
De Hongaar is echt uniek en wordt gezien als een Rembrandt onder de goederenwagens. Deze wagen, de CHHP 20972, behoort tot de eerste serie van 240 grootvolumewagens die na de oorlog aangeschaft werden. De wagens zijn vanaf 1949 geleverd door de Hongaarse wagon- en machinefabriek GYÖR. Deze wagens zijn een toonbeeld van wederopbouwsamenwerking; het verhaal gaat dat deze wagens oorspronkelijk in natura betaald zijn, met een typisch Nederlands product: Noordzeevis. De wagens hebben daar een bijnaam aan over gehouden: Haringwagens. De historische relevantie van deze wagen is significant; de wagen is gewaardeerd met een A-status in het Nationaal Register Mobiel Erfgoed. Dit betekent dat de wagen door experts is beoordeeld als voorbeeld van een beeldbepalende serie goederenwagens die tientallen jaren in Nederland is gebruikt. Daarmee is deze wagen een hoogtepunt in de VSM-collectie en wordt gerekend tot nationaal erfgoed.
De wagen heeft serieuze schade van de brand. Het onderstel is vrij van schade en de remmen functioneren zelfs nog. De opbouw is erg heet geweest en heeft vervorming door de brand. De dakspanten zullen vernieuwd moeten worden, andere profielen zullen gericht moeten worden. Het houten dak is kurkdroog geweest en heeft daardoor bij verbranding veel hitte opgeleverd, waardoor het metaal is uitgezakt.
Meer informatie over deze wagen: http://www.nmld.nl/nl/object/1788
S-CHO 3828, “De Vierdeurswagen”
De Vierdeurswagen S-CHR 3828 is een echt Nederlands product en is in 1950 gebouwd bij Werkspoor in Amsterdam. Deze wagens waren de ruggengraat van het goederenvervoer.
Deze wagen is bijzonder omdat deze het begin van een bijzondere technische ontwikkeling laat zien: dit is de enige overgebleven wagen uit een serie van 100 wagens met een automatische lastwisselkast, waarmee de wagen automatisch harder remt als deze zwaarder beladen wordt. Super innovatief!
Ook deze wagen heeft schade van de brand. Het frame is recht, de opbouw heeft lichte maar herstelbare vervormingen. Het stalen dak is wel lelijk vervormd. De stalen platen zullen volledig vernieuwd moeten worden.
Meer informatie over deze wagen: http://www.nmld.nl/nl/object/1790
Misschien ook interessant voor jou
